Szkoła Odkrywców Talentów - Słupsk, Miejski Portal Edukacyjny

PRZEDSZKOLNY SYSTEM WSPIERANIA ZDOLNOŚCI I TALENTÓW

WSTĘP

Dziecko rodzi się wszechstronnie uzdolnione, z pełną możliwością rozwoju we wszystkich kierunkach, potencjalną wybitną inteligencją, zadatkami na rozwijanie wielkiej twórczości oraz dużym talentem społecznym. Trzeba stworzyć mu możliwości ich maksymalnego rozwoju. To my – dorośli, rodzice i nauczyciele powinniśmy odgrywać znaczącą role w zapewnieniu im pełnej samorealizacji. Pomagając dziecku w drodze do wspaniałej przyszłości wzbogacamy nie tylko świat dziecka, ale także swój własny. Już od najmłodszych lat możemy zaobserwować między dziećmi duże różnice indywidualne. Dotyczą one szybkości i poprawności myślenia, bogactwa i oryginalności pomysłów, tempa i łatwości wykonywania różnych działań, a także gry na instrumencie muzycznym, rysowania, malowania. Różnice te określa się mianem zdolności. Rozróżniamy zdolności:

- ogólne , określane jako inteligencja;

- kierunkowe, zwane też zdolnościami specjalnymi lub uzdolnieniami np. uzdolnienia matematyczne, artystyczne, językowe; najwyższy stopień tego rodzaju uzdolnień określa się mianem talentu;

- twórcze, rozumiane jako umiejętność znajdowania wielu różnych i oryginalnych rozwiązań zadań i problemów.

W odniesieniu do najwyższego poziomu zdolności, pojawiających się bardzo rzadko zarówno we wczesnym dzieciństwie, jak i w późniejszym okresie rozwoju człowieka, stosuje się termin geniusz. Możliwości twórcze nie rozwijane w okresie szczególnie podatnym na oddziaływania zewnętrzne niszczeją, a straty są nie do odrobienia! Idea wspierania uzdolnień powinna opierać się na naturalnej, biologicznej potrzebie aktywności własnej dziecka, gdyż tu właśnie zdolności się manifestują, a za jeden z ważniejszych celów edukacji przedszkolnej należy uznać stymulowanie postaw innowacyjnych, kształcenie twórczej osobowości.

Warunkiem jednak pomyślnego kształtowania zdolności dziecka jest rozumienie przez nauczyciela istoty i genezy twórczej aktywności, dostrzeganie i uznanie roli twórczości w naszym życiu, a przede wszystkim znajomość czynników stymulujących zachowania twórcze.

Zadaniem zarówno nauczyciela, jak i rodzica, jest dostosowanie wszelkich poczynań wychowawczo-edukacyjnych do możliwości i cech osobowości każdego dziecka tak, aby pomóc mu w ujawnianiu własnego potencjału twórczego, w ujawnianiu zdolności.

Dziecko zdolne w rozumieniu społecznym, to takie dziecko, które dobrze się uczy, jest grzeczne, ma wzorowe zachowanie i inne osiągnięcia w przedszkolu czy w szkole.

W rozumieniu psychologicznym dziecko zdolne to takie, które ma wysoki iloraz inteligencji, duże osiągnięcia, wysoki poziom twórczy, to znaczy, że charakteryzuje go niepokój poznawczy, umie oderwać się od utartych schematów, potrafi znaleźć się w nowej sytuacji, ma pomysły nowych rozwiązań starych problemów, nie boi się nowych rzeczy.

Dziecko zdolne to takie, które posiada umiejętność dostrzegania problemów i przystępujące do rozwiązania ich w sposób najbardziej logiczny i skuteczny.

Każde dziecko jest jednostką niepowtarzalną. Nawet dziecko wychowujące się w domu , który uchodzi za środowisko powodujące zahamowanie rozwoju umysłowego, może wyrosnąć na wspaniałego, mądrego człowieka.

Dzieci poniżej 5 roku życia z jednakową łatwością opanowują dobre i złe ,, lekcje”. Jeżeli dziecko nauczy się tego, że może osiągnąć sukces, to będzie zachowywało się w taki sposób by go uzyskać.

Istnieją metody, dzięki którym dziecko wyrasta na uzdolnionego człowieka, albo uczy się metod, których wynikiem są osiągnięcia powyżej własnych możliwości.

Wrodzona obietnica geniuszu, z którą przychodzi na świat większość dzieci, nie jest realizowana, ponieważ dziecku przeszkadza się w rozwijaniu jego uzdolnień.

Zdolności dziedziczone, które powinny być rozwijane w zetknięciu z pozytywnymi bodźcami otoczenia, są ograniczane przez bodźce negatywne. Problem dotyczy tego, jak umacniać i przekonać dziecko o jego własnych zdolnościach i nieograniczonych możliwościach. Pozwólmy dziecku rozwijać zdolności zapewniając mu swobodę działania, pozwólmy na jak największą swobodę poruszania się, obserwowania, dotykania, itp. Musi ono mieć jak najwięcej możliwości widzenia i odkrywania wszystkiego, co go otacza. Rozwój każdego uzdolnienia wymaga celowo dobranych i specyficznych metod stymulujących te komponenty uzdolnienia, które są dla niego specyficzne. Rozwijanie dyspozycji do działań twórczych wymaga od nas znajomości metod, które stymulują twórczą aktywność. Niezbędnym warunkiem twórczości jest ekspresja własna. Istotną sprawą jest stworzenie dziecku sposobności do uzewnętrznienia treści, jakie pragnie wyrazić, kiedy odczuwa potrzebę, a także stworzenie sytuacji motywujących je do działalności. Dziecko od najmłodszych lat ma swój udział w tym, kim się staje i kim będzie. Ów udział dziecka w tworzeniu samego siebie będzie tym większy, im częściej aktywność jaką podejmuje, będzie rzeczywiście jego ,,własną’’ aktywnością. Jedyny warunek, konieczny i zarazem wystarczający, to właściwy styl pedagogiczny: od niego zależy, czy dziecku uda się wyrazić to co chce wyrazić, czy też pozbawione możliwości całkowicie utraci chęć do ekspresji. Dlatego tak ważne jest, aby w przedszkolu stosować metody aktywizujące, które pobudzają dzieci do aktywności twórczej, rozwijają predyspozycje dziecka, uwrażliwiają jego zmysły, uwalniają autoekspresję sprzyjającą samookreśleniu, pobudzają wyobraźnię, pełnią funkcje poznawcze, rozrywkowe, kompensacyjne i terapeutyczne, stymulują rozwój inicjatywy dziecka. Do takich metod należy zaliczyć:
• Metodę W. Sherborne
• Metodę R. Labana
• Metodę K. Orffa
• Metodę A. M. Kniessów
• Metodę M. Montessorii
• Metodę C. Freineta
• Metodę E. Mendozy (tworzenie opowiadania, bajki )
• Metodę Mnemotechnikę ( uczenie na zasadzie skojarzeń)
• Metodę G. Domana
• Metodę Dobrego Startu
• Metodę Klanza
• Metodę P. Denisona
• Muzykoterapię

Zasady postępowania nauczyciela z dziećmi w celu rozwijania ich twórczości:

- Ceń myślenie twórcze - bądź wrażliwy na wszelkie nowe pomysły, dzieci bardzo szybko dostrzegają co się u nich ceni i uczą się tego.
- Uwrażliwiaj dzieci na bodźce istniejące w otoczeniu- rozwijaj u dzieci otwartość na doświadczenia, na określoną dziedzinę zjawisk.
- Zachęcaj do manipulowania przedmiotami i ideami- wzmacniaj tendencje do operowania przedmiotami i badania ich.
- Ucz sposobów systematycznej analizy i oceny każdego pomysłu- dostarczaj sposobów analizowania wiedzy tzn. zbadania pomysłu.
- Ucz tolerancji wobec nowych idei- zamiast oczekiwania stereotypowej odpowiedzi, doceń oryginalną wypowiedź dziecka.
- Strzeż się przed narzucaniem sztywnych schematów- nie narzucaj jedynego ,, słusznego” rozwiązania- zapewnij dziecku wolność, swobodę działania i możliwość wyboru.
- Twórz i utrwalaj w grupie twórczą atmosferę- atmosfera ta charakteryzuje się brakiem kontroli, przyzwoleniem, nieskrępowaniem, poczuciem bezpieczeństwa, brakiem lęku, współpracą, elastycznością działania.
- Ucz dziecko, aby ceniło swe myślenie twórcze- ważne jest dokumentowanie (zapisywanie) niezwykłych pomysłów. Umożliwia to późniejszą ocenę ich wartości, analizę, modyfikację, zastąpienie nowymi, bardziej oryginalnymi ideami.
- Stwarzaj sytuacje wymagające twórczego myślenia- stawiaj dzieciom nadzwyczaj trudne -w stosunku do ich możliwości- problemy ( niezbyt często, aby nie zniechęcić )
- Zapewniaj dzieciom zarówno okresy wzmożonej aktywności, jak i względnego spokoju- twórcza myśl może przyjść do głowy w każdym miejscu i czasie. Czasami dziecko by myśleć twórczo potrzebuje samotności, czasami obecności innych.
- Udostępniaj środki niezbędne do realizacji pomysłów
- Dostarczaj informacji dotyczących procesu twórczego- zapoznaj dzieci z prawidłowościami procesów spostrzegania, uczenia się, pamięci, prawidłowościami procesu twórczego.
- Wspieraj i oceniaj uczenie się inicjowane przez same dzieci- rozwijaj motywację do samodzielnego inicjowania procesów uczenia się
- ,,Zabijaj dzieciom ćwieka”- dziw się wszystkiemu stawiając pytania kontrowersyjne lub takie, na które nie sposób odpowiedzieć.
- Utrwalaj zwyczaj pełnej realizacji pomysłów- wyrabiaj w dzieciach nawyk sprawdzania danego pomysłu i wykonania żmudnej pracy w celu urzeczywistnienia go.
- Rozwijaj konstruktywny krytycyzm- krytyka innowatora, wskazuje nie tylko na to co jest złe, lecz także jakie podjąć kroki, aby naprawić czy ulepszyć istniejący stan rzeczy.
- Zachęcaj do zdobywania wiedzy z różnych dziedzin- małe dzieci mają zazwyczaj rozległe zainteresowania, co należy podtrzymać i rozwijać.
- Wychowuj innych nauczycieli o odważnym umyśle- twórcze dziecko nie będzie się dobrze czuło w szkole, jeśli nie spotka w niej nauczycieli, którzy cierpliwie wysłuchają jego pomysłów.
Rodzaje uzdolnień dzieci, które można zaobserwować w przedszkolu:

UZDOLNIENIA ARTYSTYCZNE

DZIECKO:

§ Tworzy własne kompozycje

§ Poprzez swoje dzieła wyraża uczucia

§ Samodzielnie dobiera technikę do tworzonego dzieła plastycznego

§ Potrafi odróżniać barwy, ich odcienie i natężenie

§ Potrafi dostrzec perspektywę

§ Potrafi nanieść w swojej perspektywę

§ Potrafi wyrazić odczucia na temat oglądanej pracy plastycznej

§ Wypełnia wolny czas rysowaniem, malowaniem, lepieniem itp.

§ Rysuje wiele rzeczy, nie tylko ludzi, kwiaty czy domy

§ Koncentruje uwagę na zajęciach plastycznych i czerpie z nich przyjemność

UZDOLNIENIA MUZYCZNE

DZIECKO :

§ Lubi zajęcia muzyczne

§ Fascynuje się światem dźwięków

§ Lubi śpiewać

§ Bezbłędnie odtwarza rytm

§ Wymyśla oryginalne melodie

§ Tworzy własne kompozycje muzyczne

§ Potrafi ułożyć własny tekst do muzyki

§ Lubi słuchać muzyki

§ Jest wrażliwe na muzykę

§ Lubi tańczyć

§ Szybko opanowuje grę na instrumentach

§ Potrafi rozróżnić natężenie dźwięku

§ Rozróżnia tempo

§ Odtwarza akcent muzyczny

§ Lubi brać udział w koncertach

UZDOLNIENIA AKTORSKIE

DZIECKO :

§ Potrafi wyrażać siebie, swoje uczucia

§ Swobodnie wciela się w każdą rolę

§ Ma bogatą mimikę, gesty

§ Potrafi obserwować i naśladować ludzi i zwierząt

§ Umiejętnie wyczuwa stany emocjonalne

§ Ma bujną wyobraźnię

§ Potrafi zmieniać modulować głosem

§ Ma szeroki zakres pamięci krótkotrwałej

§ Ma nad wiek rozwinięte poczucie humoru

§ Chętnie uczestniczy w spektaklach, przedstawieniach

UZDOLNIENIA JĘZYKOWE

DZIECKO :

§ Lubi słuchać rozmów w językach obcych

§ Chętnie uczy się słówek

§ Potrafi je powtórzyć prawidłowo wymawiając

§ Lubi się uczyć, pyta o znaczenie

§ Ma dobrą pamięć językową

§ Wykazuje duże zainteresowanie nauka języków

§ Powtarza słówka, tworząc własny język

UZDOLNIENIA NAUKOWE

DZIECKO :

§ Potrafi zadawać precyzyjne pytania

§ Interesuje się zjawiskami przyrodniczymi

§ Lubi zabawy badawcze

§ Potrafi myśleć logicznie

§ Zauważa szczegóły

§ Lubi słuchać wiadomości związanych z nauką i przyrodą

§ Potrafi długo i cierpliwie zajmować się jedną czynnością

§ Ma dobrze rozwinięte myślenie analityczno-przyczynowe

§ Przejawia wielką ciekawość

§ Kieruje się zainteresowaniami, zbiera rzeczy

§ Wybiera sytuacje nowe i stawiające opór

§ Jest spostrzegawcze i ożywione

§ Szybko się uczy

§ Długo przechowuje informacje w pamięci

§ Zadaje wiele pytań

§ Robi wiele rzeczy na swój sposób

§ Eksperymentuje z tym co ma w ręku

§ Wymyśla wiele sposobów na osiągnięcie celu

§ Udziela nieoczekiwanych, ,, przemądrzałych’’ odpowiedzi

§ Lubi pracować samo

UZDOLNIENIA TECHNICZNE

DZIECKO :

§ Lubi zabawy badawcze

§ Potrafi długo i cierpliwie zajmować się jedną czynnością

§ Manipuluje przedmiotami ( rozkłada je i składa)

§ Zadaje wiele pytań na temat działania urządzeń

§ Ma dobrze rozwinięte myślenie analityczne

§ Potrafi rysować schematy urządzeń zgodnie ze swoja wiedzą i odczuciem

§ Przejawia nad wiek wysoki poziom planowania, rozwiązywania problemów i

abstrakcyjnego myślenia

§ Samodzielnie rozwiązuje problemy konstrukcyjne

§ Jest pomysłowe, wpada na oryginalne pomysły

UZDOLNIENIA LITERACKIE

DZIECKO :

§ Lubi słuchać bajek, opowiadań

§ Fascynuje się światem liter

§ Chętnie uczy się pisania liter

§ Tworzy własne znaki graficzne odzwierciedlające pismo

§ Chętnie uczy się czytać

§ Szybko czyta ze zrozumieniem

§ Potrafi płynnie łączyć zdania w opowiadanie

§ Ciekawie opowiada

§ Potrafi myśleć kreatywnie

§ Wcześnie przejawia zainteresowania książkami i czytaniem

§ Ma nad wiek bogaty słownik

UZDOLNIENIA MATEMATYCZNE

DZIECKO :

§ Potrafi szybko liczyć

§ Potrafi liczyć w pamięci

§ Potrafi zamieniać otoczenie na liczby

§ Zapamiętuje długie sekwencje liczbowe

§ Potrafi i lubi grać w gry liczbowe

§ Potrafi rozwiązywać zadania z treścią

§ Swobodnie posługuje się komputerem i szybko uczy się jego obsługi

UZDOLNIENIA PRZYWÓDCZE

DZIECKO :

§ Dobrze adoptuje się w nowym miejscu

§ Łatwo kontaktuje się z innymi dziećmi i z dorosłymi

§ Często jest poszukiwane przez rówieśników

§ Umie wpłynąć na innych, by zmierzali do pożądanych lub niepożądanych

celów

§ Inni oglądają się na niego, gdy trzeba wpaść na pomysł lub podjąć decyzję

§ Jest wybierany przez rówieśników

UZDOLNIENIA SPORTOWE

DZIECKO :

§ Fascynuje się ruchem

§ Potrafi naśladować ruchy

§ Koordynuje ruchy swojego ciała

§ Potrafi swobodnie wykonywać ćwiczenia

§ Rywalizuje w grach zespołowych

§ Swobodnie łapie piłkę

§ Rzuca prawą i lewą ręką

§ Lubi obserwować zawody sportowe

§ Potrafi określić swoje zainteresowania sportowe

Promowanie osiągnięć dzieci.
Promowanie osiągnięć dzieci zdolnych w Przedszkolu Miejskim nr 12 może odbywać się poprzez:
• prezentowanie prac twórczych (wystawy, gazetki przedszkolne, grupowe, kroniki prac twórczej, albumy, prace plastyczne, pomoce dydaktyczne);
• udział w imprezach artystycznych
• nagrywanie na kasety wideo, fotografowanie osiągnięć dzieci
• udział w konkursach organizowanych przez różne instytucje
• okazjonalne uczestniczenie mediów: telewizji lokalnej, prasy
• udział w spartakiadach, festiwalach, akcjach ekologicznych, charytatywnych na rzecz miasta i środowiska
• udział w imprezach, uroczystościach, obchodach rocznic o charakterze lokalnym
• organizowanie festynów rodzinnych z udziałem środowiska lokalnego
• spotkania, wspólne zabawy, uroczystości z udziałem rodziców
• wspomaganie nauczyciela przez dziecko zdolne jako ,, asystent’’
• prezentowanie osiągnięć w spotkaniach z ludźmi sukcesu (starszymi kolegami, rodzicami, artystami...)
• organizowanie pomocy koleżeńskiej dla dzieci zainteresowanych

Zamierzone efekty.
Organizując warunki skutecznego wspierania uzdolnień i zainteresowań dzieci zakładamy, że wychowanek naszego przedszkola będzie:
• podejmował próby odkrywania własnych możliwości twórczych
• przejawiał chęć rozwijania własnych zainteresowań i uzdolnień
• będzie miał lepsze samopoczucie w przedszkolu
• otwarcie i śmiało będzie umiał wyrażać swoje myśli i uczucia
• będzie umiał radzić sobie z trudnymi sytuacjami związanymi z przeżyciami sukcesów i porażek
• lepiej będzie rozumiał siebie i własne relacje ze społeczeństwem
• nabędzie umiejętności lepszej koncentracji uwagi
• dokona właściwego wyboru form aktywności własnej
• będzie przejawiał świeżość spostrzegania, spontaniczność, gotowość do fantazjowania, a przede wszystkim pomysłowość.

Wskaźnikami sukcesu systemu wspierania uzdolnień są:
• twórcza postawa, odwaga, pewność siebie, zaufanie
• wysokie poczucie własnej wartości
• zgodność ciała i umysłu
• ,,odrzucenie maski”
• świadomość społeczna.

Ewaluacja Przedszkolnego Systemu Wspierania Zdolności i Talentów:
Miernikiem i sprawdzianem wspólnie podejmowanych działań nauczyciela i dziecka będzie ewaluacja końcowa programów indywidualnych, którą wykonamy po całym przewidzianym cyklu zajęć.
Ewaluację Przedszkolnego Systemu Wspierania Zdolności i Talentów przeprowadzimy poprzez:
- analizę wytworów dziecka,
- rejestrację postępów dziecka w formie kart pracy,
- udział dzieci w konkursach: dyplomy, nagrody,
- ankiety do nauczycieli szkół(losy absolwentów).

ZAKOŃCZENIE
Przedszkolny System Wspierania Zdolności i Talentów ma na celu nie tylko rozwijanie zdolności i talentu dziecka, ale także stwarzanie warunków do poznania samych siebie i swoich mocnych stron. Dziecko zdolne jest przede wszystkim dzieckiem, a dopiero później dzieckiem zdolnym, dlatego współżycie i współdziałanie w grupie jest niezbędnym elementem jego prawidłowego funkcjonowania w życiu grupy rówieśniczej. Poznając siebie, swoje ponadprzeciętne możliwości dziecko musi jednocześnie czuć, że: akceptacja, tolerancja, życzliwość i empatia ułatwiają kontakty z innymi. Czasem trudno jest dziecku przezwyciężyć egocentryzm i zrozumieć, że inne dzieci czegoś nie potrafią tak dobrze, ale mimo to mają takie same prawa. Przedszkolny System Wspierania Zdolności i Talentów służyć ma wyrabianiu wrażliwości intelektualnej i emocjonalnej niezbędnej w rozwijaniu dalszych zdolności dziecka. Ma on także kształtować pozytywny stosunek do zdobywania wiedzy poprzez działanie i zabawę.
Za najważniejsze czynniki sprzyjające osiąganiu zaplanowanych celów uważamy:
­pozytywny stosunek dziecka do proponowanych zajęć – jego samodzielność , twórcze myślenie, kreatywność, umiejętność współpracy w grupie, dobrą atmosferę pracy, dostosowanie metod i form do możliwości indywidualnych dziecka, pomysłowość i kreatywność nauczyciela w inspirowaniu działań dziecka, samodzielne eksperymentowanie, poszukiwanie nowych, oryginalnych rozwiązań przez dziecko, wsparcie działań nauczyciela przez dom rodzinny wychowanków, zmierzanie w kierunku rozwijania zdolności na późniejszych szczeblach edukacji dziecka.