Zespół Szkół "Elektryk" im. Noblistów Polskich w Słupsku
Menu
Informacje o patronie
Czesław Miłosz
Czesław Miłosz. Fot. MDCarchives. Lic. CC-BY-SA 3.0
Literacka Nagroda Nobla w 1980 r. za całokształt twórczości
Urodził się w roku 1911 w Szetejniach na Litwie. Szkolną i uniwersytecką młodość spędził w Wilnie, tam również debiutował jako poeta, okupację niemiecką przetrwał w Warszawie. W grudniu 1945 r. Miłosz wyjechał na placówkę dyplomatyczną do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował w konsulacie w Nowym Jorku i ambasadzie w Waszyngtonie.
W 1950 r. przeniesiony został do Paryża na stanowisko I sekretarza ambasady. Podczas krótkiego pobytu w Polsce przeżył wstrząs psychiczny, widząc ogrom spustoszeń dokonanych przez komunistyczne władze. Pod koniec 1950 r. wezwany został do Warszawy, gdzie odebrano mu paszport. Zwrócono go dopiero po osobistej interwencji Zygmunta Modzelewskiego u Bolesława Bieruta. W 1951 r. poeta wyjechał do Paryża, gdzie zwrócił się do władz francuskich o azyl polityczny. W roku 1960 wyjechał do Kalifornii, gdzie przez dwadzieścia lat jako profesor języków i literatur słowiańskich wykładał na uniwersytecie w Berkeley.
W 1981 roku Miłosz przyjechał do ojczyzny, gdzie otrzymał m.in. tytuł doktora honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Do roku 1989 publikował głównie w emigracyjnym wydawnictwieparyskiej "Kultury" i w Polsce poza cenzurą. W 1989 roku Miłosz znowu odwiedza Polskę. Otrzymuje doktorathonoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Odtąd będzie do Polski przyjeżdżał coraz częściej, aż Kraków stanie się jego kolejnym domem, który będzie konkurował z tym w Berkeley. Tego samego roku Miłosz otrzymuje także kolejny doktorat honoris causa , tym razem Harvard University.
Ważnym w jego życiu wydarzeniem będzie także przyjazd po 52 latach na Litwę w 1992 roku. Otrzymuje doktorat honoris causa Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie (w tym samym roku także Uniwersytetu w Bolonii i w Rzymie).
Czesław Miłosz zmarł 14 sierpnia 2004 r. w Krakowie.
Opracowano na podstawie informacji z oficjalnej strony internetowe Czesława Miłoszahttp://www.milosz.pl/zyciorys.php
Bibliografia Czesława Miłosza
http://www.instytutksiazki.pl/pl,ik,site,8,5,15.php
Henryk Sienkiewicz
Literacka Nagroda Nobla w 1905 roku
Urodził się 5 maja 1846 r. we wsi Wola Okrzejska na Podlasiu w zubożałej rodzinie szlacheckiej Po ukończeniu gimnazjum w Warszawie studiował na Wydziale Filologicznym w Szkole Głównej Warszawskiej, trochę biedując i marząc o karierze literackiej. Debiutował jako student w 1869 r. w "Przeglądzie Tygodniowym". Po studiach, mając za sobą druk pierwszych utworów, objął w "Gazecie Polskiej" w 1873 r. stały felietonBez tytułu, a w r. 1875 cykl Chwila obecna. Od 1874 r. prowadził dział literacki w "Niwie" i pracował nad trylogią nowelistyczną Stary sługa,Hania i Selim Mirza, ukończoną w r. 1876.
W r. 1881 ożenił się z Marią Szetkiewiczówną rodem z Litwy. Przeżył z nią kilka szczęśliwych lat. W 1885 r. zmarła gruźlicę. Z tego małżeństwa miał dwoje dzieci. W 1893 r. wziął ślub z Marią Wołodkowiczówną z Odessy, związek ten jednak w 1895 r. zakończył się na jej wniosek rozwodem. W 1904 r. ożenił się ze znaną mu od 1888 r. Marią Babską.
Od 1875 r. jego życie obfitowało w podróże. Stawały się one jego sposobem bycia i warunkiem twórczości, nawykł bowiem do pisania "w drodze": w pensjonatach i hotelach, a należał do najpracowitszych pisarzy epoki (jego dzieła pod red. J. Krzyżanowskiego w l. 1948-55 ukazały się w 60 t.). Wędrowanie na wielką skalę zaczął w l. 1876-8, gdy na koszt "Gazety Polskiej" odbył podróż do Stanów Zjednoczonych. Przez niemal 3 lata jeździł po Kalifornii (San Francisco, Anheim, Los Angeles), skąd do "Gazety" przesyłał Listy z podróży i nowele. Podróżował po Europie. We Włoszech, Szwajcarii i Francji przebywał wiele razy, chętnie też wojażował do dworów w różnych stronach Polski, do Nałęczowa i uzdrowisk galicyjskich, ale wyprawiał się i na szlaki rzadziej uczęszczane (w r. 1886 do Rumunii, Bułgarii, Turcji i Grecji, w 1891 do Egiptu i Zanzibaru). Tego stylu życia nie zmienił po otrzymaniu pałacyku i majątku ziemskiego w Oblęgorku k. Kielc w 1900 r. - daru ze składek publiczności; zaglądał tam raczej, niż się zadomowił. Od kiedy stał się obiektem kultu, zapraszano go na liczne imprezy narodowe, kongresy i bankiety, zwłaszcza firmowane przez środowiska konserwatywne - zwykle nie wymawiał się - i proszono o udział w komitetach w różnych częściach kraju i za granicą. Wzmogło się to po przyznaniu mu w 1905 r. nagrody Nobla.
Po wybuchu I wojny światowej wyjechał z Oblęgorka poza teren działań wojennych. Zamieszkał w Szwajcarii. Tu stanął na czele komitetu pomocy dla ofiar wojny w Polsce, który w krótkim czasie zgromadził ok. 20 mln. koron austr. Po śmierci w Vevey zwłoki jego pochowano w tutejszym kościele katolickim, a w 1924 r. sprowadzono do Warszawy do podziemi katedry Św. Jana.
Lech Wałęsa
Pokojowa Nagroda Nobla w 1983 roku
Urodził się 29 września 1943 w Popowie, pow. Lipno, woj. kujawsko-pomorskie.
Elektryk w Stoczni im. Lenina w Gdańsku 1966-1976, 1980-1981, 1983-1990; członek komitetu strajkowego w grudniu 1970; zwolniony z pracy w czerwcu 1976; działacz Komitetu Założycielskiego Niezależnych Związków Zawodowych, maj 1978; Przewodniczący Komitetu Strajkowego w Gdańsku, sierpień 1980; Przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Koordynacyjnego Niezależnych Samorządnych Związków Zawodowych "Solidarność", wrzesień 1980; Przewodniczący Ogólnopolskiego Komitetu Wykonawczego NSZZ "Solidarność", 1981-1990; internowany 13 grudnia 1981 - listopad 1982; Przewodniczący Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, 1988; współzałożyciel i Przewodniczący Komitetu Obywatelskiego, grudzień 1988; przewodniczący delegacji opozycji w negocjacjach przy Okrągłym Stole, luty-kwiecień 1989; Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej 1990-1995.
Został uznany "Człowiekiem Roku" przez The Financial Times 1980, The Observer 1980, Time Magazine 1981, Polskie Radio i Telewizję 1989, Saudi Gazette, Arabia Saudyjska 1989, Wprost, 1995; Laureat Nagród: Free World Norwegia 1982, Le Point 1981, Le Soir 1981, L'Express 1981, Medal Wolności Philadelphia 1981, Die Zeit 1981, Die Welt 1980, Nagroda Pokojowa Arbeteta 1981, Love International Award, 1981, Medal Uznania Kongresu Polnii Amerykańskj 1981, Międzynarodowa Nagroda Demokracji 1982, Nagroda Sprawiedliwości Społecznej 1983, Amerykański Medal Przyjaźni 1983, Pokojowa Nagroda Nobla 1983, Medal Humanitarnej Służby Publicznej 1984, Medal Pro Fide et Patria, Polska 1985, International Integrity Award 1986; Filadelfijski Medal Wolności 1989; Nagroda Praw Człowieka Krajów Europy 1989; Amerykański Medal Wolności 1989, Nagroda Praw Człowieka im. George'a Meany 1989. Autor: "Droga Nadziei" 1987, "Droga Wolności" 1991, "Wszystko co robię, robię dla Polski" 1995; felietonista tygodnika "Wprost" 1996 - 2000.
Ufundował Instytut Lecha Wałęsy w 1995 r. . Instytut wypełnia cele, którym Lech Wałęsa wierny był przez całe życie. Celem Lecha Wałęsy i jego Instytutu jest rozwój i doskonalenie demokracji i systemu gospodarki wolnorynkowej w Polsce, a także integracja Polski ze strukturami europejskimi. Instytut szczególnie zabiega o poszanowanie wolności obywateli i poprawnego funkcjonowania państwa prawa. Lech Wałęsa jest aktywnym uczestnikiem życia społeczno-politycznego w Polsce i za granicą. Dzięki jego zagranicznym wizytom (około 15 rocznie) utrzymuje kontakt z przywódcami światowymi i przedstawicielami rozmaitych stowarzyszeń i organizacji
Założyciel i Przewodniczący partii politycznej Chrześcijańska Demokracja III Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1997 - 2001.
Maria Skłodowska-Curie
Nagroda Nobla w 1903 r. w dziedzinie fizyki wraz z mężem Piotrem Curie za badania nad zjawiskiem promieniotwórczości
Nagroda Nobla w 1911 r. w dziedzinie chemii za wydzielenie czystego radu
Urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie, w domu przy ul. Freta 16. Była piątym, najmłodszym dzieckiem w rodzinie Skłodowskich. Rodzice Marii byli nauczycielami. Ojciec - nauczał fizyki i matematyki w szkołach średnich, matka - była przełożoną jednej z najlepszych szkół żeńskich w Warszawie. W roku 1877 rodzice oddali Marię na prywatną pensję - miała wówczas 10 lat. Po roku nauki w szkole prywatnej, dziewczynka rozpoczyna edukację w gimnazjum rządowym. 12 czerwca 1883 roku w wieku 16 lat Maria Skłodowska kończy szkołę. Za doskonałe wyniki w nauce otrzymuje złoty medal.
W listopadzie 1891 roku, w wieku 24 lat Maria Skłodowska wyjeżdża na studia do Paryża. Tu poznaje swojego przyszłego męża (Piotra Curie), z którym następnie prowadzi wspólne badania promieniotwórczości. W 1898 roku uwieńczyło je odkrycie nowego pierwiastka promieniotwórczego, który na cześć ojczyzny Marii Skłodowskiej - Curie nazwany został polonem a następnie drugiego pierwiastka promieniotwórczego - radu. Dało to początek innym pracom, które doprowadziły do odkrycia 40 izotopów dziewięciu pierwiastków promieniotwórczych. Wszystkie wyniki swych badań, łącznie z dokładnymi opisami procesów fabrykacji, ogłaszali drukiem oraz udzielali bezinteresownie szczegółowych informacji technicznych.Po śmierci męża przejęła w 1906 r. jego katedrę fizyki na Sorbonie, a w 1914 r. kierownictwo Paryskiego Instytutu Radowego. Uczona zmarła na skutek następstw napromieniowania 4 lipca 1934 r. w Sancellemoz w Sabaudii.
Wisława Szymborska
Literacka Nagroda Nobla w 1996 roku
Urodziła się w 1923 roku w Bninie pod Poznaniem, związana od 1931 roku z Krakowem, gdzie studiowała, gdzie mieszka i pracuje. Studiowała filologię polską i socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Poetka i eseistka. Debiutowała w 1945 roku na łamach prasy. Od 1953 do 1981 roku członek zespołu redakcyjnego "Życia Literackiego", gdzie prowadziła dział poezji i rubrykę "Lektury nadobowiązkowe". Laureatka nagród krajowych i zagranicznych (m.in. miasta Krakowa, ministra kultury i sztuki, im. Herdera). Znana w świecie dzięki przekładom m.in. na angielski, francuski, niemiecki, holenderski, hiszpański, czeski, słowacki, szwedzki, bułgarski, albański i chiński.
Szymborska należy do pokolenia, którego głónym doświadczeniem młodości była II wojna światowa. I choć sprawami tymi - w przeciwieństwie do np. - Różewicza - zajmuje się mało, jest autorką znakomitego wiersza "Obóz głodowy pod Jasłem". Uprawia bowiem głównie lirykę osobistą i refleksyjną o charakterze intelektualnym i moralistycznym, skupioną wokół motywu sytuacji egzystencjalnej człowieka i stosunku jednostki do historii, do wypracowanych przez wieki mitów kultury, związanych z nimi nadziei i "pocieszeń" oraz fundamentalnych pytań o sens i cel ludzkich wysiłków i porywów, doświadczeń i przemyśleń. Nie jest to poezja zakrzepłej formy poetyckiej, gotowych i stałych rozwiązań, jednoznacznych odpowiedzi. Poetka, nie znajdując w pełni zadowalających ją rozwiązań i dość sceptycznie zapatrując się na możliwości wyciągnięcia "odpowiednich" nauk z doświadczeń przeszłości, nie popada jednakże w skrajny pesymizm czy relatywizm poznawczy.
Szymborska stanowi fenomen i zagadkę: skromna, zamknięta, dyskretna i wyciszona elektryzuje czytelników. Prostota jej wierszy skutecznie opiera się objaśnieniom badaczy i bezbłędnie trafia w gust współczesnego odbiorcy. Poetka nawiązuje kontakt z publicznością ponad głowami krytyków i bez pomocy mass mediów, a jej wiersze rozchodzą się w nakładach równych powieściom popularnym. Co decyduje o popularności Szymborskiej i jej sukcesie? Osobliwość stylu, odrębność, wyłączność rozumiana jako warunek twórczej i egzystencjalnej niezależności. Szymborska nie utożsamiała się nigdy z żadnym kierunkiem poetyckim, stworzyła własną szkołę pisania, własny język - pełen dystansu do wielkich wydarzeń historycznych, do biologicznych uwarunkowań ludzkiego istnienia, do społecznej roli poety, do systemów filozoficznych, ideologii, prawd przyjmowanych na wiarę, nawyków, stereotypów, zahamowań. Był to również język współczucia dla pokrzywdzonych, język zachwytu nad urodą życia, które poraża swym pięknem, nielogicznością, tragizmem. Język wyważonych sądów i stonowanych uczuć; język liryki kontrolowanej przez umysł chłodny i świeży, język poddany intelektualnym rygorom, które nie wykluczały wrażliwości na zwyczajne atrakcje bytu. Język na ogół lojalny wobec mowy potocznej, nieznacznie poszerzający jej zasoby leksykalne. Język paradoksu, z pozoru prosty, a w istocie wyrafinowany i przewrotny.
Szymborska pisze mało; obliczono, ze wydała zaledwie dwie i pół setki wierszy. Być może dzięki temu ograniczeniu są one prawie bez wyjątku arcydziełami. W każdym razie od połowy lat pięćdziesiątych należy do ścisłej czołówki polskich i europejskich poetów. Literacką nagrodę Nobla za rok 1996 otrzymała za "poezję, która z ironiczna precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości".
Władysław Stanisław Reymont
Literacka Nagroda Nobla w 1924 roku
Urodził się 7 maja 1867 w Kobielach Wielkich. Jego właściwie nazwisko to Stanisław Władysław Rejment. Kolejność imion i pisownię nazwiska zmienił sobie sam. Był synem wiejskiego organisty. Dzieciństwo spędził w Tuszynie, gdzie rodzina przeniosła się, kiedy miał rok. Aby dać mu fach do ręki, ojciec wysłał go do Warszawy, do zakładu krawieckiego. W 1884 r. otrzymał tytuł czeladnika Dla jego uzyskania przedstawił komisji uszyty przez siebie frak, który podobno "nieźle leżał". Na tym skończyło się jego oficjalne wykształcenie. Władysław, który uwielbiał czytać książki nie chciał się jednak pogodzić z losem rzemieślnika. Opuścił dom, w którym drażniła go dyscyplina ojca i pobożność matki, aby pod zmyślonym nazwiskiem Urbański - wybrać życie wędrownego aktora w objazdowej trupie teatralnej. Później przez kilka miesięcy przebywał jako nowicjat u paulinów w Częstochowie, ale przed złożeniem ślubów zakonnych opuścił klasztor. Wiadomo też, że uczestniczył jako medium w zagranicznej wyprawie niemieckiego spirytysty Puszowa. W tym czasie przeżył również wiele przygód i skandali miłosnych. W końcu zatrudnił się jako pomocnik dróżnika linii Warszawsko-Wiedeńskiej, pracując najczęściej na odcinku Koluszki-Skierniewice - we wsi i przy stacji kolejowej Krosnowa, niedaleko wioski Lipce (nazywającej się dzisiaj Lipce Reymontowskie). Wówczas też zaczął pasjami pisać powieści, dramaty, opowiadania i wiersze, które - jak sam wspominał - darł i palił.
W 1894, po niespodziewanym debiucie literackim, przeniósł się do Warszawy i postanowił żyć z pióra. Kiedy jego sytuacja materialna znacznie się poprawiła, dużo podróżował. W latach 90. odwiedził Londyn, Berlin, Włochy, Paryż. W Paryżu zawarł cenne znajomości literackie, m.in. ze Stanisławem Przybyszewskim,Stefanem Żeromskim, Zenonem Przesmyckim. Poznał także przyszłego znakomitego tłumacza "Chłopów"Franka-Luisa Schoella.
W 1900 uległ poważnemu wypadkowi kolejowemu. Otrzymał za to duże odszkodowanie. Kontuzję leczył w Krakowie.
W okresie I wojny światowej był członkiem patriotycznych komitetów społeczno-obywatelskich. 1919-1920 gościł dwukrotnie w środowiskach polonijnych w USA. Interesował się nowościami techniczno-cywilizacyjnymi, m.in. był współtwórcą jednej z pierwszych w Polsce spółdzielni kinematograficznej.
Od 1882 pisywał wiersze, poświęcone głównie doli ucznia krawieckiego. Debiutował 1892 jako 1895-1899 Reymont pisał swoją wielką dwutomową powieść Ziemia obiecana .
W 1924 r. Władysław Reymont wyróżniony został literacką Nagrodą Nobla za wybitny epos narodowy, powieść "Chłopi". Z powodu ciężkiej choroby laureat nie mógł przybyć na uroczystość. Zmarł 5 grudnia 1925 w Warszawie wieku 58 lat.